آیا بیماری آرتروز خطرناک است؟
آنچه که باعث می‌شود بیماری آرتروز (Arthritis، آرتریت) نگران‌کننده به نظر برسد، شدت و چگونگی پیشرفت آن است. باید بدانید نه تنها برای درمان قطعی آرتروز راهی وجود ندارد؛ بلکه این بیماری حالت پیشرونده نیز دارد. دردهای مزمن، سفتی و کاهش دامنه حرکتی مفصل از مهم‌ترین عوارض این بیماری به‌شمار می‌روند که هر نقطه از بدن را می‌توانند درگیر کنند. پزشکان ارتوپدی تشخیص زودهنگام این بیماری را در کنترل عوارض جانبی آن بسیار مهم می‌دانند. با مطالعه این مقاله با جدی‌ترین عوارض بیماری آرتروز آشنا می‌شوید که می‌توانند تاثیر چشمگیری در کیفیت زندگی شما داشته باشند.
از مهم ترین عوارض آرتروز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آسیب و تغییر شکل مفصل‌ها
آرتریت به شکل‌های مختلف می‌تواند به مفصل‌های بدن آسیب برساند و باعث تغییر شکل آنها شود:
التهاب
در اکثر انواع آرتریت، التهاب عامل اصلی آسیب مفاصل است. التهاب پاسخ طبیعی بدن به آسیب یا عفونت به‌شمار می‌رود؛ اما در مورد آرتریت، سیستم ایمنی به اشتباه مفاصل را هدف قرار می‌دهد. این التهاب زمینه را برای ضخیم شدن و ملتهب شدن سینوویوم (پوشش مفصل، synovium) فراهم می‌کند. به همین دلیل مفصل‌های بدن به تدریج دچار آسیب و تغییر شکل می‌شوند.
فرسایش غضروف
التهاب مزمن در مفصل باعث فرسایش غضروف نیز می‌شود. غضروف‌ها بالشتک‌هایی هستند که بین استخوان‌ها قرار دارند. آنها از سایش و اصطکاک بین آنها جلوگیری میکنند. با آسیب آنها استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده می‌شوند. به همین دلیل بیمار با درد، تغییر شکل استخوان و کاهش دامنه حرکتی مفصل مواجه خواهد شد.
فرسایش استخوان
با گذشت زمان، التهاب مداوم به تحلیل استخوان، تضعیف ساختار مفصل و بدشکلی آنها منجر می‌شود. فرسایش استخوان فرآیندی است که در آن بافت استخوانی به تدریج تحلیل می‌رود و منجر به از بین رفتن توده استخوانی و یکپارچگی ساختاری آن می‌شود. دکتر ارتوپد برای تشخیص فرسایش استخوان از آزمایش‌هایی مانند تصویربرداری اشعه ایکس و MRI برای بررسی تغییرات تراکم استخوان استفاده می‌کند.
تشکیل پانوس (Pannus Formation)
پانوس رشد بافت غیرطبیعی در سینوویوم است که می‌تواند به غضروف و استخوان مفصل آسیب بیشتری وارد کند. پانوس از سلول‌های التهابی مانند ماکروفاژها (macrophages)، لنفوسیت‌ها (lymphocytes)، فیبروبلاست‌های سینوویال (synovial fibroblasts) و عروق خونی تشکیل شده است. این بافت به طور فعال مواد التهابی و آنزیم‌هایی را تولید می‌کند که به تخریب غضروف و استخوان در مفصل کمک خواهد کرد.
ماکروفاژها و لنفوسیت‌ها سلول‌های سیستم ایمنی بدن (گلبول‌های سفید) هستند که در جواب به عفونت‌ها و التهاب‌ها فعال می‌شوند. فیبروبلاست‌های سینوویال نیز سلول‌هایی در مفاصل متحرک هستند که در حفظ و نگهداری ساختارهای مهم مفصلی نقش دارند.
درگیری رباط و تاندون
التهاب طولانی مدت در آرتروز رباط‌ها و تاندون‌ها را ضعیف می کند و توانایی آنها برای ایجاد ثبات و حمایت از مفصل‌ها را کاهش می‌دهد. این امر زمینه را برای بی‌ثباتی و بدشکلی مفصل‌ها آماده می‌کند. از سویی دیگر درد و التهاب ناشی از آرتروز باعث ضعف و آتروفی عضلانی می‌شود. عضلات ضعیف نیز فشار بیشتری بر رباط‌ها و تاندون‌ها وارد میکنند و میزان آسیب آنها را افزایش می‌دهند. پزشکان متخصص برای کنترل و مدیریت این نوع آسیب‌ها از دارو درمانی و فیزیوتراپی استفاده می‌کند. البته اگر میزان آسیب زیاد باشد، جراحی و اصلاح ناهنجاری‌های مفصلی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.
گاهی‌اوقات بیماری آرتروز می‌تواند به صورت ثانویه باعث مشکلات عصبی شود و سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) را تحت تاثیر قرار دهد. اگر در چنین شرایطی قرار دارید، لازم است با بهترین دکتر مغز و اعصاب تهران نیز مشورت کنید.
خارهای استخوانی (Bone Spurs یا osteophytes)
خارهای استخوانی (استئوفیت) توده‌های استخوانی هستند که در لبه‌های استخوان ایجاد می‌شوند. آنها اغلب به دلیل پاسخ بدن به استرس، فشار و یا اصطکاک روی استخوان‌ها در یک دوره طولانی بروز میکنند. البته اصطلاح «خار» نباید شما را به اشتباه بیاندازد. شاید فکر کنید خارهای استخوانی تیز باشند اما آنها اغلب صاف و گرد هستند.
با بروز و پیشرفت بیماری‌هایی مانند آرتروز، بدن به از دست دادن غضروف واکنش نشان می‌دهد و شروع به تشکیل استخوان جدید می‌کند تا مفصل ثبات خود را از دست ندهد. به مرور زمان این واکنش منجر به خارهای استخوانی خواهد شد. بروز آنها معمولا در استخوان‌های ستون فقرات، شانه‌ها، باسن، زانوها، انگشتان دست و پاها رایج است. خارهای استخوانی ممکن است علائمی ایجاد نکنند، اما زمانی که به بافت‌های مجاور فشار می‌آورند، مانند اعصاب یا رباط‌ها، می‌توانند باعث ناراحتی شوند. درد و کاهش دامنه حرکتی مفصل از رایج‌ترین نشانه‌های آن به‌شمار می‌روند.
پزشکان ارتوپدی با معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس این عارضه را تشخیص می‌دهند.
ناتوانی و کاهش کیفیت زندگی
درد مزمن، سفتی و محدودیت حرکتی به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیمار تاثیر می‌گذارد. آرتروز در مراحل پیشرفته باعث می‌شود تا بیمار توانایی انجام کارهای شخصی و روزمره خود را نداشته باشد. پزشکان برای پیشگیری از چنین وضعیتی در کنار دارو، به بیماران فیزیوتراپی و کاردرمانی را پیشنهاد میکنند. در این نوع درمان‌ها هدف این است که درد کنترل شود، شدت علائم کاهش یابد و بیمار استقلال خود برای انجام کارهای روزانه و شخصی را از دست ندهد.
اثرات سیستمیک (Systemic effects)
در اثرات سیستمیک، یک بیماری مانند آرتروز کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و محدود به اندام، بافت و یا ناحیه خاصی از بدن نمی‌شود. این تاثیرات می‌توانند شامل تغییرات فیزیولوژیکی، روانی و عملکردی در سراسر بدن باشند. از رایج‌ترین علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد
- التهاب
- احساس خستگی مداوم
- کاهش وزن
- مشکلات گوارشی
- اثرات روانی
- مشکلات تنفسی
- درد و تورم مفاصل
- تغییرات پوستی
اثرات سیستمیک اغلب نیازمند یک رویکرد جامع برای تشخیص و مدیریت است. برای کنترل آنها کمک پزشکان متخصص در زمینه‌های مختلف نیاز دارید.
از کجا بفهمیم آرتروز داریم؟
بسیاری از ما می‌دانیم آرتروز چیست و چه علائمی دارد. با این حال صرفا با توجه به علائم رایج این بیماری نمی‌توان گفت که آیا شما به این بیماری مفصلی مبتلا هستید یا خیر. برای تشخیص قطعی لازم است با پزشک متخصص ارتوپدی مشورت کنید. این پزشکان با بررسی شرح حال، علائم، سابقه پزشکی و نتیجه آزمایش‌ها به تشخیص قطعی این بیماری به شما کمک میکنند. اگر در این زمینه به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید از طریق خدمات آنلاین سلامت مشاوره پزشکی اینترنتی دریافت کنید یا نوبت آنلاین بگیرید.
